Groningen stad en Ommeland

Geplaatst op vrijdag 02 januari 2015 @ 10:54 , 1147 keer bekeken

Ede Ulfert Staal was een bekende streektaalzanger in Groningen maar door de film De Poolse bruid waarin nummers van hem te horen warenook bekend in de rest van het land.
Ede werd als zoon van Boele Staal, een onderwijzer en berucht NSB'er en Spohia (Fieke) Spoel geboren op 2 augustus 1941 in Warrffum. Hij had nog 5 broers. Ede groeide-op op boerderijen op het hogel land dus het niet zo gek dat het een geliefd onderwerp werd om over te zingen. Zijn eerste plaatje kwam uit in 1973 (I"am the blues), inderdaad in het engels maar dat kan ook zijn omdat hij toen leraar Engels was. In 1981 werd hij ontdekt door Radio Noord waar een jaar later zijn Mien toentje de tune werd van een tuinierrubriek. Het liedje wordt al gauw een hit en Ede wordt gevraagd op te treden maar omdat hij niet graag in de schijnwerpers stond gebeurde dat niet zo vaak. In 1984 kwam een lp uit met de titel Mien toentje (mijn tuintje). Op de Lp stond ook het nummer "Het is nooit zo donker west" (het is nog nooit zo donker geweest) wat nog steeds veel gedraait wordt. Maar helaas mocht het succes niet lang duren. Na de elpee, de hits in de regio kreeg hij longkanker. Op 22 juli 1986 zou hij overlijden, thuis in Delfzijl op zijn boerderij op zijn geliefde hogeland.

Postuum
Omdat het wel leuk of hij nog populairder werd na zijn overlijden kon het zijn dat in 1986 de elpee As vaaier woorden (maar 4 woorden) uitkwam. In de maanden voor zijn dood had het grootste deel hiervan al opgenomen. Het werd en groot succes, niet in de laatste plaats door het haast poëtische taalgebruik en herkenbare texten. Er zijn ook een aantal nummers in de film De Poolse bruid, die op het hoge  land afspeelt gebruikt waardoor de rest van het land hem ook ontdekte.
        Als ode aan de zanger werd in 2001 op de dijk een standbeeld onthult. De tien meter hoge conische zuil werd gemaakt door de Groninger kunstenaar Chris Verbeek. Om de zuil is een roestvrij stalen band gewikkeld met de tekst van 'Credo- Mien bestoan', één van Staals bekendste liedjes

Ik wait, der is n tied van komen,

En ook n tied van goan,

En alles wat doar tussen ligt,

Ja, dat is mien bestoan

Op 6 november 1996 heeft de RVU de door David Blitz geregisseerde televisiedocumentaire Ede Staal uitgezonden. De documentaire draagt als ondertitel: Een portret van de Groningse volkszanger Ede Staal.

Op 22 juli 2011, 25 jaar na het overlijden van Ede Staal, zond RTV Noord een anderhalf uur durende documentaire uit over het leven en werk van Ede Staal, met de titel Credo - Zien bestoan. In de documentaire (die ook op dvd is verschenen), kwamen Edes familie en vrienden aan het woord. Verder waren opnamen te zien van de schaarse optredens van Ede Staal en oude beelden van het Groninger land. In het pand van RTV Noord in Groningen werd op dezelfde dag een borstbeeld van Ede Staal onthuld. De officiële handeling werd verricht door zijn zonen Jelger en Jasper, in aanwezigheid van hun moeder Fieke.

In Nieuwe Statenzijl, waar Staal een tijdlang woonde, staat een monument voor hem. De tekst van het lied dat hij over het gehucht schreef is op een plaquette bij de sluis aangebracht.

Enkele liedjes van Ede Staal zijn overgebracht in het Limburgs door Zjèr Bataille. In 2013-2014 had Marcel Hensema een onemanshow met de titel Mijn Ede, doorspekt met de muziek van Ede Staal. Een jaar later volgde Ede 2 een vervolg op deze show. In het tv programma De Wereld Draait door op 11 december 2017 waren Marcel Hensema en zijn zoon Jasper te gast. Zij maakten bekend dat de muziek van Ede Staal op de muziekdienst Spotify te horen zal zijn.